Bukalemun Kertenkeleyi andıran bir hayvandır. Böcekleri yiyerek beslenir. Avını hem ayaklarıyla, hem de kuyruğu ile yakalayabilir. Ayaklarında bulunan beş parmağı ikiye bölünmüş olup, kıskaç biçimindedir. Gözleri ayrı doğrultulara aynı zamanda bakabilir, İnce uzun ve ıslak dilini hızıla uzatıp çekerek avını yakalayabilir. Bukalemunlar renk değiştirerek içinde bulundukları yere uyarlar. Güney Avrupa’da yalnız bir tür bukalemun bulunur. Afrika’da Madagaskar adasında başka türleri de vardır.
Bukalemun (Lat. Chamaeleon chamaeleon). Pullusürüngenlerin Bukalemungiller familyasından Kertenkeleler takımının alt sınıfından bir kara sürüngen cinsidir. Vücudu silindir biçiminde olup iki yandan basıktır. Uzunluğu 20-30 cm’dir. Başı üçgen biçimindedir. Uzun ve sarılmaya yarayan kuyruğu vardır. Ayakları kavramayı kolaylaştıracak belirgin bir değişiklikte hayvanın ağaçlar üzerindeki yaşamına uyum gösterir. Büyük olan gözlerinin birbirinden bağımsız değişik yönlere bakabilmesi, avını aramada etkili bir özellik sağlar. Dili uzun ve hareketli olup geniş ucu avın yada böceklerin yapışmasını sağlayacak kıvamlı bir salgıyla kaplıdır. Derisi üzerinde renksiz hücrelerle birlikte siyah, sarı ve kırmızı pigment hücreler vardır. Hayvanın korku, kızgınlık, sağlık durumuna ve ısı, ışık gibi dış uyarılara göre derinin kasılması ya da gevşemesi deride renk değişikliğine neden olur. Genelde gündüz yeşil, gece beyaz-sarı renkte olan bukalemunun büyük akciğerleri vardır, kızdırıldığı zaman ya da kavga durumlarında hayvanda tipik olarak görülen kabarmayı sağlar. Yumurtlamayla çoğalır. Kuluçka süresi çevre koşullarına bağlı olarak 4-10 ay arasında değişir. Kış uykusuna yatar; sinek, çekirge ve kelebeklerle beslenir. Mısır, Libya ve Fas başta olmak üzere tüm Akdeniz kıyı ülkelerinde yaşarlar.
Boyu 20-30 cm olup ağaç dallarında yaşar. Derisinin içinde yer alan kromatofor denilen renk hücreleri sayesinde rahatlıkla renk değiştirerek yılan, yırtıcı kuş vb. düşmanlarından kendini korur. Bulunduğu ortama göre renk değiştirebildikleri gibi belli etmek istedikleri duygulara göre de renk değiştirebilirler. Derilerini sarı, yeşil, kırmızı tonlarına, kestane rengine ve siyaha çevirebilir, benekler ve çizgiler oluşturabilirler. Başının tepesi miğferlidir.
Bukalemunlar böceklerle beslenirler. Dilleri boylarının yaklaşık 1-1,5 katı uzunluğunda, hareketli, uzun, vantuzlu ve yapışkandır. Dilini avının üzerine uzatır ve yakalayarak ağzına atar; ayrıca ayakları ve kuyruğu da yakalayıcıdır. Göz kapakları kalındır. Gözleri birbirinden bağımsız olarak hareket eder. Bir gözü sağa bakarken diğeri sola bakabilir. Her ayağında ki beş parmak, iki bölüme ayrılarak kıskaç biçimini alır ve ağaç dallarına rahat tutunmasını sağlar. Çok yavaş yürürler.
Bukalemunlar toprağın üzerinde yürüme ve çukur açmada çok zorlanırlar. Bukalemunlar yaz sonunda toprağa kazdıkları çukurlara birkaç düzine yumurta bırakarak üzerlerini toprakla örterler. 3-4 ay içinde yavrular yumurtadan çıkarak hemen avlanmaya başlarlar. Ayakları ve kuyruklarıyla dalları kavrayabilirler.
Güney Avrupa’da, Japonya ve Kuzey Afrika’da tek türü, adi bukalemun( Chamaele on chamaeleon ) yaşar. Bu türün yumurtlayarak çoğalmasına karşın, Doğu Afrika’nın dağlık bölgelerinde yaşayan bitoeniatus doğurgandır. Madagaskar’da yaşayan boynuzlu bukalemun ( Leandria Perarmata ) başında ve sırtında kemik çıkıntıları bulunur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder